چه کنيم تا کودکمان خوش ذوق شود

ذهن انسان براي رسيدن به رشد و شکوفايي و درنتيجه خلاقيت، بايد از دوران کودکي پرورش يافته و آماده‌ي پذيرش مسؤوليت‌هاي بعدي ‌گردد. انسان از زمان کودکي، کارهاي بزرگي را فرا‌گرفته و به‌صورت اتوماتيک‌ به پرورش و گسترش آن‌ها مي‌پردازد.

پدر و مادران با آموزش‌هايي هم‌چون خواندن، صحبت‌کردن، نوشتن، همکاري و هم‌سازي با ديگران، عشق و محبت، خودباوري و خواستن و توانستن، در شکوفايي و باروري کودک، نقشي تعيين‌کننده دارند



. بايد از زماني که کودک مي‌خواهد مانند پدر، کتاب به‌دست گيرد و مطالعه کند و مايل است با کمک مادر، اطاقش را منظم و تميز نگه دارد، او را تشويق به پذيرش مسؤوليت نمود.

گاهي ديده شده که والدين در مقابل خواست به‌حق کودک براي قبول مسؤوليت، درست رفتار نمي‌کنند و حتي فرصت ابراز وجود را با گفتن جملاتي چون «تو هنوز بچه‌اي، دست نزدن، دخالت نکن، برو يک گوشه بنشين، آرام باش و جست‌و‌خيز نکن، سؤال زيادي نپرس و...» از او سلب مي‌کنند.
چنين رفتاري، حاصلي جز بي‌ارادگي، احساس سرشکستگي، بدبيني، عدم پويايي و شکوفايي، انزوا و گوشه‌گيري، فقدان حس همکاري با ديگران، خراب‌کاري، ترس و اضطراب از زندگي و... دربر ندارد.

بهترين برخورد در برابر کودک، اين است که به او فرصت انجام دهيم و اگر شکست خورد، با دادن فرصت دوباره و تشويق، به او براي جبران کمک کنيم؛ اگر نتوانست کاري را انجام دهد، به او اطمينان دهيم که تو مي‌تواني؛ اگر افتاد، دستش را بگيريم تا بلند شود.

همان‌طور که خودمان در کودکي مورد حمايت و تشويق پدر و مادرمان بوديم، بايد دقت کنيم که تربيت فرزندمان نيز نبايد به‌گونه‌اي باشد که اراده و خلاقيت را از او بگيرد.

کمک به معناي واقعي آن، راهنمايي و ايجاد نيرو و انرژي است. ايجاد اين انگيزه در کودک، از سن سه‌سالگي آغاز مي‌شود و او از همين سن، به‌تنهايي کارهاي خود را انجام مي‌دمد، تخت خود را مرتب مي‌کند، لباس مي‌پوشد، اتاقش را تميز نگه‌مي‌دارد و...

با افزايش سن کودک، بايد وظايفي را بر عهده‌اش بگذاريم تا مايه‌ي شادي و نشاط او شده و حس اعتماد و توانايي در او، رشد يابد. در اين‌صورت، کودک با يک نظم و انضباط فکري، آشنا مي‌شود که در تمام طول زندگي، به ياري‌اش خواهد آمد.

ما بايد در زمان‌ها و مکان‌هاي مختلف، فرصت انجام کارها را به کودک بدهيم، هرچند که انجام کار، به‌کندي صورت‌گيرد.

در سنين کودکستان و دبستان، از کودک بخواهيم با مشاهده‌ي عکس‌ها و مناظر، چه در کتاب‌ها و مجلات و چه در محيط پيرامون خود، براي ما شرح و توضيح دهد و يا داستان کوتاهي بسازد. ما با اين کار، کمک شاياني به پرورش ذهن و قدرت‌ تخيل کودک کرده‌ايم و او را از حالت خمودگي، به فعل درآورده‌ايم و از او موجودي متکي‌به‌خود ساخته‌ايم.

بايد با فراهم آوردن محيطي آرام و شادي‌بخش، زمينه را براي بارور شدن خلاقيت‌هاي او مهيا کنيم. برخورداري از خواب و استراحت کافي، محيط بدون استرس، برنامه‌هاي شاد آموزشي، روابط دوستانه با والدين و ديگران، تغذيه‌ي سالم و مقوي، اميدواري به آينده، کسب معنويت و ايمان مذهبي، نقش سازنده و مهمي در نوآوري و ابتکار و خلاقيت کودک دارد. بدون در نظر گرفتن اين عوامل، منتظر واقعه‌ي جديدي به‌نام کودک خلاق نباشيد.

محيط خانواده و محيط تحصيلي که تعامل بين کودک و پدر و مادر و مربي و هم‌سالان است، مي‌تواند از شاخص‌هاي مهم ايجاد و رشد تفکر خلاق باشد. والدين ناآگاه، با تصور اين‌که حافظه‌ي کودک در همين اندازه مي‌باشد و ديگر نيازي به پرورش ذهن او نمي‌بينند، راه‌هاي بارور شدن استعدادها را از کودک خود سلب مي‌کنند.

کودک با توانمندي ذهني و رواني بسيار بالا، داراي تفکر خلاق است. پدر و مادراني که بين جنسيت کودک، تمايز قائل مي‌شوند و اعتقاد به مقررات دست‌وپاگير دارند، تمايلات خلاقانه‌ي فرزندشان را فراموش کرده‌اند. اين اجازه را به فرزند خود بدهيد تا به تخيل بپردازد زيرا تخيل، اساس خلاقيت است و محکوم‌کردن خيال‌پردازي کودک و اصرار بر واقع‌بين بودن او، نگاهي پر‌اشتباه و آفتي مهلک مي‌باشد.

وقتي کودک، خود را نويسنده‌اي بزرگ مي‌بيند و به خلق شخصيت‌هاي داستان مي‌پردازد، به او ميدان دهيد. کودکاني که در محيط خانواده با آزادي و امنيت خاطر و پذيرش خطرات رشد کرده‌اند، از شکست ترسي ندارند

. انتقادات پشت‌سر هم والدين در برابر اشتباهات کودک، در او ايجاد ترس مي‌کند تا جايي که در ابراز عقيده و حتي سخن گفتن، دچار ترس و اضطراب مي‌گردد و موجب پديد آمدن رفتارهاي نابه‌هنجار در آينده مي‌گردد

 اما کودکان با اعتماد‌به‌نفس بالا، انديشه‌ها‌ي جديدي خلق مي‌کنند زيرا در محيط خانواده، با آزادي و امنيت خاطر و پذيرش خطرات و حوادث رشد کرده‌اند و از شکست، ترسي به خود راه نمي‌دهند و با اين باور، طرح‌ها و ايده‌هاي سازنده ارائه مي‌‌دهند.

والدين ناآگاه، هميشه از کودک انتظار رفتارهاي بيش از سن او دارند که به روند رشد اجتماعي کودک ضربه زده و آن را مختل مي‌سازد. توقعات خارج از توان کودک، او را گوشه‌گير و منزوي کرده و از پدر و مادر دور مي‌گرداند. شناخت علايق کودک و تقويت آن‌ها، از مهم‌ترين وظايف پدر و مادر و مربيان است.

تقويت‌کننده‌هاي روحي و رواني و محيطي، خط بطلاني بر تمامي تصورات اشتباهي‌ست که «کودک، توانايي رشد و شکوفايي و خود‌باوري را ندارد!»