شيوه‌هاي تقويت حس مذهبي در كودكان؟

براي بسياري از خانواده‌ها شركت كودكان در مجالس مذهبي و سوگواري عملي خوشايند و راهكاري مناسب براي دور شدن فرزندانشان از مفاسد اجتماعي است. زيرا دريافته اند در سايه تمسك به اهل بيت «عليهم السلام» آينده معنوي آنها بيمه مي شود.

از آنجا كه حس ديني در طبيعت و فطرت كودك به وديعه نهاده شده، وظيفه والدين تقويت اين حس و آماده كردن كودك از نظر رواني و عاطفي براي پذيرش عميق تر آن است تا اين حس بدون القا و اجبار بيروني شكوفا شود. ضمن آنكه اگر از سوي والدين آموزش و تعليمي هم صورت گيرد، بهتر است در راستاي ياري كودك براي كشف آن باشد.

زيرا چنانچه به كودك فرصت كشف فطرت و حس ديني داده نشود و يا اين كار با تعجيل، بدون هدف و برنامه مشخص و دقيق انجام گيرد در روند پرورش حس مذهبي كودك اختلال و كندي ايجاد مي شود. در اين صورت انگيزه دروني، كنجكاوي ذاتي، عشق وجودي و نياز فطري كودك كاهش خواهد يافت.

كارشناسان تربيتي معتقدند يادگيري و پذيرش ارزشهاي ديني و مذهبي در سه مرحله صورت مي گيرد:

* مرحله اول: در اين مرحله چون كودك متأثر از رفتار والدين است و براساس خواسته‌هاي پدر و مادر عمل مي كند، در نتيجه دوست دارد از والدين خود تقليد كند، به اعمال عبادي و مذهبي آنها، حساس و علاقمند است تا مانند آنها در مراسم سوگواري شركت كند، پس اين فرصتي مقدماتي براي دعوت وي به شركت در اين قبيل مراسم است.

* مرحله دوم: كودكان اصولاً در پذيرش ارزشهاي ديني تابع ديگران، محيط و موقعيت اجتماعي هستند. در اين مرحله كودك در مراسم سوگواري و مجالس مذهبي شركت مي كند تا به موقعيت اجتماعي دست يابد و مورد قبول ديگران واقع شود. بدين ترتيب، عشق به خدا و معصومين (ع) در وي قوي تر مي شود. ضمن اينكه كودك دوست دارد با همسالانش در اين مراسم حضور داشته باشد.

* مرحله سوم: در اين مرحله كودكان و نوجوانان براساس ديدگاه شخص خود ارزشها و باورهاي ديني را مي پذيرند كه پايدارترين شكل درك اين مسأله است. در چنين شرايطي ارزشها براي كودك يا نوجوان مقبوليت مي يابد و دروني مي شود.

در اين صورت حتي اگر شرايط خارجي تغيير كند، عقيده و عمل نوجوان نسبت به ارزشهاي مذهبي پايدار مي ماند. بنابراين، بهتر است والدين براي دروني كردن ارزشهاي ديني از تحكم و اجبار دوري كنند و با پاسخگويي صحيح به پرسش‌هاي نوجوان سبب رشد درك و بينش هر چه بيشتر او شوند تا وي در مسير خوديابي و خودآگاهي حركت كند و از مرحله پيروي از ديگران به مرحله «خودپيروي» سوق يابد
. آنچه به والدين در اين مرحله بيش از همه كمك مي كند، داشتن ارتباط دوستانه با نوجوان به منظور عميق تر كردن باورهاي ديني در او مي باشد.

اما چگونه مي توان كودكان را براي حضور در مراسم سوگواري با خود همراه كرد؟ كارشناسان مذهبي چهار اصل را در اين زمينه يادآور مي شوند:

1- اصل تشويق:

تشويق بايد در ابتدا به صورت قابل لمس و مداوم انجام شود. دادن شكلات، اهداي هديه و بردن كودك به مكانهاي دلخواهش از جمله اين موارد است. بتدريج كه سن كودك افزايش يافت،
بهتر است تشويق كمتر شود. ضمن آنكه بيشتر جنبه اجتماعي پيدا كند.
مانند تحسين عملكرد كودك، تقدير از شركت كودك در مراسم و مقايسه وي با گذشته اش. به اين ترتيب او از نتيجه كار خود خشنود خواهد شد.

2- اصل اعتدال:
بهتر اين است شركت در مراسم سوگواري، تكليفي مشكل براي كودك نباشد ضمن اينكه در صورت طولاني شدن مراسم و خستگي كودك بهتر است وي را به منزل برگرداند. از سوي ديگر شرايط و موقعيت جسمي كودك هم بايد سنجيده شود و در صورت عدم تمايل يا بيماري، از بردن او خودداري كرد.

3- اصل تابعيت از گروه:

در مواردي كه كودك مايل است به صورت گروهي و يا به اتفاق همسالانش در مراسم سوگواري شركت كند بهتر است مقدمات حضورش به همراه همسالانش در مراسم فراهم شود.

4- اصل الگويي:

چنانچه شخصي مذهبي و مورد قبول كودك يا نوجوان در ميان اقوام و دوستان باشد، مي توان براي ترغيب او به شركت در مراسم سوگواري، كودك به همراه فرد مورد علاقه اش به اين مراسم فرستاده شود.

* آموزش مفاهيم ديني در قالب هنر

يكي از راههاي درك هر چه بهتر مفاهيم ديني و بينش مذهبي در كودكان، استفاده از ابزارهايي است كه كودك نسبت به آنها احساس نزديكي و علاقه مندي بيشتري مي كند.

از جمله بهره گيري از قصه‌ها، نقاشي‌هايي كه مبناي آنها داستانها و قصص قرآني است. از سوي ديگر آشنايي با فضايل اخلاقي و اهداف اماماني نظير امام حسين (ع) و فداكاري يارانش در واقعه كربلا نياز به پاسخگويي صحيح و دقيقي از مفهوم «شهادت» دارد،

بنابراين لازم است والدين با مطالعه و حضور در مجالس بحث و سخنراني در اين زمينه خود را آماده پاسخگويي به سؤالات احتمالي كودكانشان كنند.

شيوه دعا كردن و اظهار خواسته‌هاي منطقي و مشروع به خداوند يكي ديگر از شيوه‌هايي است كه والدين همواره بايد به كودكانشان يادآوري كنند.

همچنين به آنها بياموزند كه مي توانند اين خواسته‌ها را از طريق « توسل» و واسطه قراردادن امامان معصوم (ع) از خداوند طلب كنند.

آنچه از همه مهمتر است اينكه والدين بدانند با بالابردن قدرت ايمان در فرزندانشان آنها را در برابر تحمل مشكلات مقاوم تر و براي پذيرفتن مسؤوليتهاي بزرگتر آماده مي سازند. در نتيجه ايام محرم و صفر مي تواند مناسب ترين زمان براي نزديكي هر چه بيشتر والدين و فرزندان به آموزه‌هاي ديني و ارتقاي بينش مذهبي در آنها باشد.

iranerooz.com